برای سدسازی نه پولی هست، نه آب - مهسان بلاگ

آنچه امروز توجه کارشناسان را به وضعیت سدسازی در ایران معطوف نموده، سازه های عظیم خالی از آب است که حتی از خط قرمزها عبور نموده و احتمال آسیب به این سازه ها و خستگی آنها را افزایش می دهد.

حمیدرضا صفوی، استاد دانشکده مهندسی عمران دانشگاه صنعتی اصفهان در تحلیل وضعیت سدهای ساخته شده و اینکه اکنون ذخیره این سازه ها اندک است، به خبرنگار خبرنگاران، گفت: اگر سازه های آبی که سدها بخشی از آن به شمار می آیند به نحو معقول و با هدف استفاده بهینه از آب در زمان سیلاب و کم آبی مورد استفاده قرار گیرد، مشکل ساز نخواهند بود، اما اگر در ساخت و بهره برداری از این سازه ها دچار افراط و تفریط شویم، به طور قطع با مشکل روبرو خواهیم شد.

وی با بیان اینکه در نگرشی افراطی عنوان می گردد که نباید هیچ سدی ساخته گردد و یا سدهای ساخته شده باید تخریب شوند، اضافه نمود: در نگرشی دیگر باید آب های موجود را توسط سدها باید مهار و ذخیره کنیم، اما متأسفانه هر دو نگرش خطرناک و مشکل ساز است و باید با صرف نظر از این دو، به اتخاذ نگرشی عاقلانه و علمی بپردازیم.

وی ادامه داد: به طور کلی مجموع حجم مخازنی که در کشور ایجاد شده نسبت به منابع آب سطحی در دسترس زیاد است که باید با حجم کمتر و جانمایی بهتری انجام می شد.

این استاد دانشگاه با اشاره به کانال ها و تاسیسات برداشت از منابع آب سطحی که امروزه بسیاری از آن ها خالی از آب و حاصل نگرش نادرست سدسازی افراطی است، اظهار کرد: احداث این کانال ها و برداشت های بیش ازحد رودخانه ها موجب خشک شدن رودخانه های طبیعی شده است.

وی در تحلیل معضل خالی شدن 50 درصد حجم مخازن سدهای کشور و به ویژه سدهای فلات مرکزی از جمله سد زاینده رود با ظرفیت 10 درصدی، اظهار کرد: به جز مسئله جانمایی و احجام اجرا شده برای سدها، موضوع برداشت ها و مصارف نادرست در بالادست سدها قابل توجه است.

صفوی با بیان اینکه بخش عمده ای از برداشت ها با نام آبخیزداری و باغداری در بالادست سدها انجام می گردد که منجر به ایجاد و توسعه شدید باغات و ویلاهایی در بالادست سدها شده است، گفت: این اقدام آبخیزداری نیست و باعث شده تا روان آب های سابق به دلیل تغییر کاربری اراضی و ایجاد مصرف در بالادست روان آب قبلی را نداشته باشد.

وی نوسانات و تغییرات اقلیمی را دیگر مسئله قابل توجه در ایجاد این وضعیت دانست و گفت: البته خشکسالی ها در مقابل مصارف برنامه ریزی نشده و بارگذاری های جدید در بالادست سدها چندان اثرگذار نبوده است.

این استاد دانشگاه ادامه داد: وقتی منابع آب سطحی دچار محدودیت می گردد، همه در بالادست متمرکز و از آنجا آغاز به برداشت می گردد که این موضوع موجب خشک شدن رودخانه ها از جمله زاینده رود شده است.

صفوی با بیان اینکه مدیریت و روش بهره برداری از سدها به اندازه ساخت آن ها حائز اهمیت است، تأکید کرد: نباید تنها به ساخت یک سازه اکتفا کرد و بعد آن را به حال خود رها کنیم، باید بدانیم در درازمدت چه برنامه ای برای بهره برداری از سدها داریم، متأسفانه امروز عدم توجه به این مسائل، برداشت های بی رویه و مصارف غیرعاقلانه باعث شده مخازن سدها و آب های زیرزمینی خالی گردد.

این استاد دانشگاه در پاسخ به این سؤال که چه طرح علمی و کارشناسانه ای برای مدیریت سدهای خالی از آب استان اصفهان وجود دارد، گفت: روینمودهای 50 ساله اخیر در زمینه مدیریت آب در دو بخش ساخت سازه های آبی و همچنین مدیریت تأمین آب از منابع آب های زیرزمینی و یا از نقاط مختلف کشور خلاصه می گردد که هر دو رویکرد از نوع مهندسی سازه های آبی است.

وی ادامه داد: در مقابل این دو رویکرد، بسیار کمتر به مسئله اقدامات مدیریتی یا غیر سازه ای و به ویژه مدیریت مصرف توجه نموده ایم.

استاد دانشکده مهندسی عمران دانشگاه صنعتی اصفهان تاکید نمود: در حال حاضر باید بر اقدامات غیر سازه ای متمرکز شویم و به سمت کاهش منطقی مصرف و اقدامات مدیریتی همچون اقدامات حقوقی، قانونی، مالی، اجتماعی و ... حرکت کنیم.

وی با بیان اینکه طی این سال ها مدیران تمایل ویژه ای به ساخت و بهره برداری از سازه های جدید داشته اند، گفت: امروز دیگر نه پولی برای چنین کاری موجود است و نه آبی! بنابراین امروز برای احیای رودخانه ها، تالاب ها و آب های زیرزمینی تنها باید به سمت اقدامات غیر سازه ای و مدیریت تقاضا برویم و راه دیگری جز این نداریم.

صفوی درباره آسیب پذیری سازه سدهای خالی از آب بر اثر خشکی طولانی مدت، گفت: اگر حجم آبی که در پشت سدها است از حداقل حد مجاز کمتر گردد، بر روی سازه سد اثر مخرب دارد.

وی همچنین اضافه نمود: به جز مباحث سازه ای، موضوع کیفیت آب در ترازهای پایین مخازن هم مطرح است و اگر آب در ترازهای پایین ناشی از خالی شدن مخازن برداشت گردد، به لحاظ بهداشتی و کیفی مناسب نیست و به ویژه برای شرب و بهداشت مسئله ساز خواهد شد.

استاد دانشکده مهندسی عمران دانشگاه صنعتی اصفهان سیاست تخریب سدهای خالی از آب را نادرست بیان کرد و اضافه نمود: سدهای موجود در کشور آن قدر بزرگ و حجیم نیست که تخریب آن ها ضرورتی داشته باشد، همچنین در صورت اعمال مدیریت مصرف و جلوگیری از برداشت های غیرمجاز امکان آبگیری مجدد آب و جاری شدن آب در رودخانه های زیردست وجود دارد و ناچار به تخریب سدها نیستیم.

وی اضافه نمود: البته در جهان سدهای بسیار بزرگی وجود دارد که امروزه طبق نظر کارشناسان محیط زیست باید تخریب شوند، چون یکی از منابع تولیدکننده گاز متان محسوب می شوند و به دلیل کنترل آب و تغییر رژیم جریان در رودخانه های پایین دست خود ضررهای زیادی برای طبیعت دارند.

bestcanadatours.com: مجری سفرهای کانادا و آمریکا | مجری مستقیم کانادا و آمریکا، کارگزار سفر به کانادا و آمریکا